Vandaag heb ik een heel bijzonder verhaal om te delen. Ik ben namelijk in gesprek gegaan met een oud klasgenoot over haar joodse afkomst, met in mijn achterhoofd de vraag. Welke invloed heeft de Jodenvervolging op haar?
“Het enige wat mijn opa over de oorlog vertelde, was dat toen hij vluchtte met zijn ouders een aardige nazi tegenkwam, die hen heeft geholpen weg te komen”
We zijn natuurlijk net vier en vijf mee gepasseerd. Die vind ik normaal gesproken al best heftig. Hoe zijn zulke dagen voor jou ?
“Met vijf mei heb ik zelf niet echt iets mee Vier mei is wel moeilijker voor mij, omdat mijn Joodse opa en oma twee jaar geleden overleden zijn. Dus toen voelde vier mei ineens heel dichtbij. Ze zijn natuurlijk niet in de oorlog overleden maar ze waren natuurlijk wel joods dus dan denk je daar wel aan.
Dit jaar dat was heel mooi heeft mijn moeder de joden die in Wageningen weggevoerd en vermoord zijn herdacht. Mijn oma heeftt een beeld gemaakt over de vermoorde joden en normaal gesproken herdacht mijn opa daar de doden. Maar hij is er nu niet meer natuurlijk”.
Werd er vroeger veel over de oorlog gesproken bij jou thuis?
“Ja en nee dat wil zeggen: Ik weet waar mijn opa en oma naar toe zijn gevlucht. Mijn oma praatte er helemaal niet over mijn opa wel iets meer.
Hij heeft wel eens het verhaal vertelt, over toen hij vluchtte uit Antwerpen naar Argentinië: hij en zijn ouders zaten net in de trein maar hij mijn opa dus sprong uit de trein om nog een boekje te halen, ondanks dat zijn ouders zeiden dat hij dat niet moest doen.
Maar toen hij eenmaal op het perron was kwam hij een nazi tegen. Gelukkig bleek dit een aardige nazi te zijn die hen hielp te ontsnappen. Ik denk dat hij dit verhaal vertelde om te laten zien dat niet alle nazi’s achter Hitlers ideeën stonden”.
“Maar om even op je vraag terug te komen, Ik heb niet echt een moment in mijn leven gehad waarbij ik doorhad: Oh ik werd dus vervolgt. Dat gevoel is er namelijk altijd geweest dat we heel vaak onderdrukt zijn. Als je als derde generatie zoals ik opgroeit zit dat gevoel er gewoon in. En dat zal ook zo blijven”.
Het verhaal van je opa vind ik oprecht mooi en heel heftig tegelijk. Ben je zelf wel eens naar een gedenkplaats van Joodse mensen geweest die omgekomen zijn in de oorlog?
“Om eerlijk te zijn heb ik daar niet een bewust moment van, ik ben natuurlijk vaak bij het beeld wat mijn oma heeft gemaakt geweest, maar ik ging voor de rest niet echt speciaal naar beelden toe. Voor mijn moeder was dat denk ik ook wel pijnlijk”.
Zou je zelf bijvoorbeeld naar een kamp zoals Westerbork willen gaan? Of komt dat te dichtbij.
“Nee dat zou ik oprecht wel mooi vinden om te doen. Mijn broertje is bijvoorbeeld een paar jaar geleden naar Auswitch geweest. Zoiets zou ik ook willen doen, omdat veel van mijn opa’s en oma’s familie daar is omgekomen. Uit respect voor hen zou ik dat heel graag willen doen”.
Tegenwoordig woon ik in Rotterdam en daar zie je vaak van die tegeltjes bij huizen waar joodse families hebben gewoond. Ik sta vaak ook letterlijk stil bij die tegeltjes om echt even stil te staan bij het verhaal van de overleden joden in dat specefieke huis.
Ik vind het oprecht heel bijzonder dat je zo stilstaat bij je afkomst. Ben je zelf wel eens in Duitsland geweest?
“Ja ik ben wel eens met mijn werk naar Berlijn geweest, En toen ik daar in de stad was voelde ik me zo bekeken en niet op mijn gemak. Overal in die stad zie je natuurlijk dingen die je doen herinneren aan de oorlog.
Ik ben toen ook bewust op zoek gegaan naar de Joodse gemeenschap daar voor steun want ik trok het echt niet.
Diep van binnen voel ik me soms ook nog wel vijandig en angstig tegen Duitsers. Ik probeer dat niet te zijn maar het zit wel in me”.
Ik kan me heel goed voorstellen dat je er zo over denkt gezien de ervaringen van je volk. Helaas is antisemitisme nog steeds een groot probleem. Heb je daar zelf wel eens mee te maken gehad.
“Nou ik heb wel één situatie die me te binnen schiet. Dat weet jij misschien ook nog wel, dat was op de basisschool.
Toen had een jongen uit onze klas een hakenkruis getekend op een blaadje in mijn boek. En het ergste vond ik nog wel, was de reactie van de docent. Zij pakte namelijk het briefje aan en scheurde het doormidden. Dat kan je in mijn ogen echt niet maken als docent of überhaupt als volwassene”.
Super bizar inderdaad dat dit nog steeds gebeurt. Heb je nog meer van zulke situaties meegemaakt?
“”Ja ik had op een gegeven moment bij een opleiding die ik toen deed dat één van mijn beste vriendinnen tegen me zei: Je moet je niet zo voelen over de oorlog want je hebt het zelf niet meegemaakt. Dat vond ik heel pijnlijk om te horen”.
“Ik snap best dat dat gevoel heel moeilijk te begrijpen is. Maar je moet me niet vertellen over wat ik wel of niet mag voelen, want het is mijn gevoel. Die vriendschap is daarna ook bergafwaarts gegaan”